Bugünlerde ilgilendiğimiz, merak ettiğimiz konu başlıklarından biri ‘’enerji’’ ve enerjiyle bütünleşik bir tanımlama olan ‘’Enerji Etkin Binalar’’. Enerji Etkin Bina ne demek? Bu kavram, “Ekolojik Bina”, “Yeşil Bina” gibi kavramları da akla getiriyor. Aslında tüm bu tanımlamalar aynı amaç doğrultusunda oluşturulmuş.
Bu şekilde tanımlı binalar, çevre ve insan dostu olup, uzun vade de giderleri de azaltıcı uygulamalardır. Bu binalar, doğaya uygun malzemeler ve uygulama teknikleri kullanarak, enerjisini kendi üreten, bir anlamda da tasarruflu binalardır. Örnek vermek gerekirse, Elektirk enerjisi bu yapılarda entegre fotovoltaik panellerden üretiliyor. İlaveten, bu panellere bağlantılı sistemlerle ısı enerjisine kaynak yaratılıyor. Yağmur sularını bir depoda toplayıp bahçe sulama ya da, rezervuar suyu olarak kullanılabiliyor. Duvarlarda ve çatıda doğal yapı malzemeleri kullanıp ısı izolasyonu sağlanıyor. Bu örnekler daha da çoğaltılabilir. Ve hepsinden önemlisi de insan sağlığına uygun binalar üretiliyor.
Fotovoltaik panel
Tabi bu örnekler belki de enerji etkin bina deyince ilk akla gelenler. Hepsinin ötesinde tasarım kriterleri önemli bir yer arz ediyor. Tasarım kriterlerini coğrafik yapıya ve iklime göre düzenlemekle birlikte, doğru malzemeyi doğru yerde kullanmak suretiyle de enerji etkin binalar ortaya çıkıyor.
Ülkemiz için bazı güneş enerjisi değerleri:
Türkiye’nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre, yıllık toplam güneşlenme süresi 2.741 saat (günlük ortalama 7,5 saat)
Yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1.527 kWh/m².yıl (günlük ortalama 4,18 kWh/m².gün)
Güneş Enerjisi potansiyeli 380 milyar kWh/yıl [2]
Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına buradan ulaşabilirsiniz.
DOĞAL MALZEMELER
Doğal yapı malzemesi; öncelikle çevre dostu, kimyasal madde bulundurmayan, üretim ve imalat aşamasında insan sağlığına zarar vermeyen, doğaya zararlı atık bırakmayan hammaddesi doğal yolla elde edilen anlamına geliyor. Doğal yapı malzemesi deyince ilk akla gelen ne? Eski zamanlara gidecek olursak, ilk mimari örneklerde, kerpiç karşımıza çıkıyor. Kerpiç bilindiği gibi toprak ve saman gibi doğal yapı malzemelerinden oluşan, bir yapı elemanıdır. Kerpiç belki de en çok bilinen ekolojik yapı elemanıdır. Doğu illerimizde, bölgedeki sıcak iklim nedeniyle bu tip evlere örnek diğer bölgelere nazaran daha çok görülür.
Ahşap da yeterli neme sahip, sağlıklı bir atmosfer ürettiğinden en bilinen doğal yapı malzemesidir. Taşıyıcı ve kaplama olarak kullanılır. Saz kamışı, keten, kendir gibi bitki lifleri doğal yalıtım malzemeleri olarak kullanılır. Bu örneklerin yanı sıra, zehirsiz doğal yapı malzemesi olarak, alçı, yapıştırıcılar ve boyalar da üretilmektedir.
Günümüzün inşaatlarında (biraz da bu doğal yapı malzemelerinin bilinirliğinin azlığından ve ulaşılabilirliğinin zorluğundan) zehirli kimyasal ihtiva eden malzemelerin kullanımı doğamızın en büyük tehditlerinden biri olarak sayılabilir. Yapıştırıcılar, xps levhalar ve bunun gibi bir çok malzemede tahmin ettiğimizden çok fazla inşaat kaleminde zararlı kimyasallar mevcut.
Avrupa Çevre Ajansının çevre ve sağlık hakkındaki makalesinde İnşaat malzemeleri örnek verilerek Poliklorlu bifeniller (PCB) ve kloroflorokarbonlar (CFC) gibi, uzun vadeli etkileri olan kalıcı kimyasallar ve uzun ömürlü yapılarda kullanılanlar üretimlerinden sonra dahi risk oluşturmaya devam edebileceği aktarılmıştır. [1]
Farkındalık yaratmak ve doğal ürünlere yöneltmek de en çok mimarların görevi olduğunu düşünüyoruz. Bu yüzden malzeme bilgisini maksimize etmek, doğa dostu ürünler kullanmak hepimizin görevi.
Bu dünya hepimizin!
Kaynaklar:
[1] – https://www.eea.europa.eu/tr/themes/human/about-environment-and-health
[2] – http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes
Fotoğraflar:
pxhere.com